Шы сетан сёрникосткывъяс

Йӧзӧдіс admin - 18 ноября, 2013

Автор: Попова Э. Н.

Небӧгса йӧзӧдӧм: Ӧнія коми кыв. Морфология. Сыктывкар, 2000. Лб. 519-524.

Шы сетан сёрникосткывъяс петкӧдлӧны вӧр-валысь, уджалігӧн уджалан кӧлуйлысь шыяс, пемӧсъяслысь да лэбачьяслысь горзӧм, мортлысь шыяс, кодъяс тӧдчӧдӧны вежӧр да вир-яйлысь кылӧм (психо-физиологическӧй реакция), ӧткымын збыльвывса лоӧмтор вылӧ да с. в. Шуам,

  1. вӧр-валысь шыяс: сярк-сярк (гымлӧн чорыда йиркнитӧм), мурр (гымлӧн муркйӧдлӧм), журрр (шорлӧн жургӧм) да с. в. ;
  2. гортса пемӧсъяслӧн шыяс: ув-ув-ув, вув-ув-ув (понлӧн увтӧм), у-у-у (понлӧн омлялӧм), тяв-тяв (понпилӧн увтӧм), няв (каньлӧн нявзӧм), мурр (каньлӧн кургӧм), муу (мӧслӧн баксӧм) да с. в. ;
  3. лэбачьяслӧн шыяс: кикуруллю (петуклӧн горзӧм), крав-крав (ракалӧн кравзӧм), китш-китш-китш (катшаяслӧн китшсьӧм), кук-ку, ку-ку (кӧклӧн кӧкӧм), пить-пить-пить (сьӧлалӧн шыяс), кот-кот-кот (тарлӧн шыяс) да с. в. ;
  4. гут-гаглӧн шыяс: дзиз-з-з (гутлӧн дзизгӧм), тинь-нь-нь (номлӧн тіньгӧм), ыз-з-з (лӧдзлӧн ызгӧм) да с. в. ;
  5. мортлӧн гӧгӧрвоны позьтӧм шыяс: ы-гы-гы (серам), ы-ы-ы (бӧрдӧм), апчхи (несйӧм) да с. в.

Коми кыв зэв озыр шы сетан сёрникосткывъясӧн. Найӧс оз ков сорлавны серпасалан урчитанъяскӧд. Серпасалан урчитанъяс кызвыннас йитчӧны кадакыв да сылӧн формаяс дінӧ да стӧчмӧдӧны кадакывлысь вежӧртассӧ уна боксянь. Шы сетан сёрникосткывъяс сёрникузяса членъяскӧд веськыда оз йитчыны.

Примеръяс:

  • Шондіыс каяс вылӧджык, и керка вевтъяс вывсянь заводитӧ тёпӧдны войтва, первойсӧ ньӧжйӧ — тёп, тёп, сэсся пыр ӧддзӧ, заводитӧ тюрӧдны (С. Раевский),
  • Триньк! — ори вугыр кӧвйыс,. . . (В. Безносиков),
  • Ва веркӧсын сӧмын «тольс» да «тольс», вӧйтӧм вугырлӧн табйыс ӧтырышъя йӧктӧ (В. Безносиков),
  • «Виз-з!» — джуджыд берегсӧ юковтіс жилка; «туп-туп-туп» — морӧс кудйысь вӧзйысьӧ сьӧлӧм (В. Безносиков),
  • «Б-булс» — зумыд бӧжнас чери сетӧбтӧ кырсь сора ва веркӧсӧ да суныштӧ йирӧ (В. Безносиков),
  • Ув-ав, — лёкысь кутіс увтны понйыс, да пыр и гӧгӧрвоис, кодӧс (Г. Юшков),
  • Асывнас, вольпась вывсьыс чеччӧм бӧрын, сараяс петас, а гидсяньыс небыдика, дзик скрипка моз, нюжӧдасны: «М-ме-э-э-э-э-э!. . » (В. Безносиков),
  • «Увак-вак!. . Увак-вак!» — эз узьсьы койтысь лягушаяслы (В. Безносиков), 
  • — У-и. . . У-и. . . ить. . . — гажаа сьылісны найӧ (жоньяс) (С. Раевский),
  • — «Фью-ить. . . вить. . . вить, фьюить. . . вить. . . вить» — гора сьыліс сійӧ (мича кай), тыдалӧ, гажӧдіс ассьыс пӧвсӧ (С. Раевский),
  • А кадыс мунӧ-котӧртӧ. Сылысь мунӧмсӧ лыддьӧдлӧ кӧнкӧ Парчӧгын кӧк: ку-ку, ку-ку! (С. Раевский),
  • «Жбырк!» — и сырчик абу нин кер вылын (В. Безносиков),
  • «Кар-р!» — мӧдлапӧвса ньыв вылын шыасис пӧрысь рака (В. Безносиков),
  • «Ку-у-вик! Ку-у-вик!» — горӧдіс (кулик-истан) да котӧртіс туй кузяыс водзӧ, быттьӧ менӧ корис вӧтчыны ас бӧрсяыс (С. Раевский),
  • Утка мамыс чипӧстіс: «Га-га-га!» Кыдз тай, зонмӧй, арӧстісны томджык уткаясыс: «Ага-га-га!» (В. Безносиков),
  • Думыштан, кыдзи сьыліад веськалӧ кӧдзыд лысваыс, да йирмӧг босьтлӧ: бр-р-р!!! (С. Раевский),
  • — Уф-ф, пӧдны куті, — бӧчкаын буль-болькерис Никодим (В. Безносиков),
  • — Ы-ык-к! — артмис Никодимлӧн. Кӧзӧда ваыс быттьӧ плетяліс морттӧ: . . . (В. Безносиков),
  • Ого-го! — кыліс кодлӧнкӧ гора серам (В. Тимин),
  • Ӧти мыйкӧ дольыштас, мӧд содтас, коймӧд гӧрддзыштас. Сэсся ставыс — вак-вак (Г. Юшков),
  • «Ха-ха! Рака кӧ штык йылын, сідзкӧ часӧвӧй сы ни садь узьӧ» (В. Тимин),
  • — Хы-ы, — серӧктіс ныв. — А бур поводдя дырйиыс ӧд лӧсьыд. Сідз ӧд (Е. Рочев).
Йӧзӧдӧм Кыв сикасъяс рубрикаын
«
»
Комментируйтны да содтавны ыстӧгъяс оз позь