Коми кывтӧдӧм

Сочинительнӧй кывйитӧдъяс сулалӧны наӧн йитан синтаксис единицаяс костын: прӧстӧй сёрникузяын — сёрникузялӧн ӧтсяма членъяс костын, сложносочинённӧй сёрникузяын — сылӧн предикативнӧй юкӧнъяс костын. Примеръяс: Нар вылӧ вольсалӧм кос турун мудзӧм бӧрад кажитчыліс гӧн перина кодь мусаӧн да небыдӧн (И. Коданёв), Тані сылӧн и видз, и пасека, и синва кодь сӧдз ваа ю (Г. Фёдоров), Кольӧ некымын лун, и найӧ (чӧд) лӧзӧдасны (И. Коданёв), Гырысь пу лапъяс костті югыдыс пырис слабджыка, да мунысьяслы лои вель рӧмыд (М. Игнатов), Кӧръяс миянлысь вӧлӧгасӧ нуисны, и пищальнымӧс, и чернымӧс (И. Коданёв), Лэбачьяс то тювгысьласны вывлань, то сэтшӧм жӧ тэрыба сунгысьласны увлань (И. Коданёв). Тайӧ индӧдсьыс кежӧны жӧ да ли. . . ли кывйитӧдъяс.

Жӧ сулалӧ сёрникузя шӧрын. Жӧ кывйитӧд матын кывторлы: жӧ кывтор моз нуӧ торйӧдана (выделительнӧй) функция. Сёрникузяын сулалӧ торйӧдана кыв бӧрас.

Ли. . . ли кывйитӧд сулалӧ оз сыӧн йитан синтаксис единицаяс водзас, а на бӧрын: Сӧмын кылӧ, кыдзи пыр на броткӧдчыштӧ «скала» вылӧ юыс, да корсюрӧ заводитлас котсьыны кустъяс пӧвстын байдӧг, да кӧнкӧ тыын ли, нюрын ли чукӧртӧ ассьыс семьясӧ сёрмӧм жыдач (М. Игнатов).

Орччӧдана кывйитӧдъяслӧн воддза юкӧныс сувтӧдсьӧ ӧти синтаксис единица водзас, а бӧръя юкӧныс — мӧд единица водзас: сложносочинённӧй сёрникузяын предикативнӧй юкӧнъяс йитігӧн кӧть(и) -но, кӧть(и) -а, кӧть(и) -да кывйитӧдъяслӧн воддза юкӧныс вермас сулавны воддза предикативнӧй юкӧн шӧрас, бӧръяыс — мӧд юкӧн водзас: Пӧжарнӧй машина кӧть уна ва ваяліс би пытшкӧ, но сійӧ некыдз эз кӧсйы сетчыны (И. Коданёв), Директор кӧть и быд лун волывліс мастерскӧйӧ, но ыджыд тӧлкыс сылӧн волӧмысь эз жӧ вӧв (И. Изъюров).

Подчинительнӧй кывйитӧдъяс векджык сулалӧны содтӧд сёрникузя водзын. Век сулалӧны содтӧд сёрникузя водзас быттьӧ, кыдз (кыдзи), мед (медым), мый, сы вӧсна мый, сы понда мый кывйитӧдъяс. Примеръяс: Гортӧ ӧшинь пыр вӧзйысьӧ тӧлысь, Мед эз кынмы сэн карнана ныв (В. Напалков), Эз тӧдны и дзебысьяс-зэкъяс, Мый кувсис сӧветскӧй поэт, Быд югыдсӧ ӧзйӧдысь-ошкысь, Мед му вылысь вешйис сьӧд вай, Мый выль олӧм сьылысьӧс воштіс Сэк парма — да саймовтліс дай (В. Кушманов), А лэччан нюрӧ — мырпом сэні кисьмӧ, гырысь, сьӧкыд виж молъяса, быттьӧ зарни ёкмыльяс гӧрддзасьӧмаӧсь, вомад вӧзйысьӧны (Г. Фёдоров), Найӧ (аэропланъяс) йӧз муысь локтӧм кырныш чукӧр моз чивъялісны сынӧдын, быттьӧ корсисны, мый позьӧ вартны (Г. Фёдоров), Проня помнитӧ, кыдзи сійӧс тӧрыт нуӧдлісны тюремнӧй канцелярияӧ допрос вылӧ (Г. Фёдоров), Медводдзаысь коркӧ, тыдалӧ, сувтлысьӧма кок йылӧ, сы вӧсна мый ӧні ветла (М. Игнатов). Корсюрӧ гижысьыс вермӧ сувтӧдны кывйитӧдсӧ сёрникузя шӧрас либӧ помас. Татшӧмторйыс ёнджыкасӧ паныдасьлӧ кывбура гижӧдъясын: Зэрыс пырис сиктӧ кывтыдпомсянь, Мыськис керка ӧшиньяс и ывла. Кӧтӧдіс сьӧд юрсисӧ и Тося, Коскӧдз кӧса медым быдмас сылӧн (В. Напалков), Эг ӧд ӧтнам ме, мусаӧй, уджйӧзӧс казьтыв кын окопъясын куйлігӧн, аддзысьны медым (С. Попов).

Кывйитӧдъяс вермӧны сулавны содтӧд юкӧн шӧрас, помас. Шуам, кӧ условнӧй кывйитӧд век сулалӧ содтӧд сёрникузя шӧрын, содтӧд сёрникузяыслӧн воддза кыв бӧрас. Воддза кыв бердас вермасны лоны зависитысь кывъяс, сэки — татшӧм кывтэчас бӧрас. Примеръяс пыдди: Йӧраясӧс чайтіс Васька: найӧ ӧд туй вылад петавлӧныджык, довгӧны тэрмасьтӧг, нинӧмысь кӧ повнысӧ (Г. Юшков), Нэмнас эз ӧти ошкӧс чергӧдлы, нелямынӧд тайӧ лоӧ, сюрас кӧ быттьӧ (В. Торопов).

Када да помка йитӧдъяс петкӧдлысь да кывйитӧд век сулалӧ содтӧд сёрникузя помын: Ывлаыс шоныд да, уна паськӧм эз лӧсьӧдчы сійӧ босьтны (Г. Фёдоров), Либӧ Горваӧ пырав, сэтысь веськавлӧ жӧ бур чериыс. Кыбны на сэтысь позьӧ и, ньӧжмӧдлӧ визувыс йиръясас да (Г. Юшков), Кор нӧ Печора вожас, да кӧть и дзоньнас Комисӧ босьтан, ас няньыс тырмыліс! Муртса арйыны. А таво и сійӧ на эз артмы, лёкаліс гожӧмыс да (Г. Юшков).