Коми кывтӧдӧм

Автор: Попова Э. Н.

Небӧгса йӧзӧдӧм:

Ӧнія коми кыв. Морфология. Сыктывкар, 2000. Лб. 505-506.

Тэчасног боксянь кывторъяс юксьӧны прӧст да тэчаса кывторъяс вылӧ.

а) Прӧст кывторъяс артмӧмаӧсь ӧти элементысь (то, со, -кӧ, -ӧ) либӧ жӧ коркӧ налӧн вӧлӧма сложнӧйджык тэчас, но ӧнія коми кывйын налӧн вӧвлӧм торъялуныс оз нин тӧдчы (бара, ӧмӧй, сӧмын да с. в. ).

б) Тэчаса кывторъяс артмӧмаӧсь кык либӧ унджык кывйысь: вот и, вот эськӧ, со и, со тай, но вот, но да, но и, но ӧд, кӧть мед, ещӧ на, сӧмын на, сӧмын тай, сӧмын и, нӧшта на, век жӧ, и век жӧ, кыдз жӧ, кыдз эськӧ, кӧть эськӧ, весиг и, на и, со тай, мый тон да с. в. Найӧ сідзжӧ пыртӧны сёрниас уна сикас рӧм.

Шуам, но вот кывтор тэчас сёрниӧ пыртӧ кывкӧртӧд рӧм, индӧ воддза сёрниыскӧд йитӧд вылӧ. Пример пыдди:

Тӧданныд нин, кӧнкӧ, кытчӧ мунанныд! Но вот и бур (М. Игнатов),

Но вот, и чомӧр лои! — Ӧксен тӧчила кодь зумыд, быд вир сӧн и мускул ворсӧдчӧ, синъясыс вӧрканьлӧн моз югъялӧны (В. Безносиков).

Кывкӧртӧд рӧм жӧ пыртӧны и век жӧ, со и тэчасъяс: И век жӧ сьӧлӧм вылас сылӧн эз вӧв лӧсьыд (И. Изъюров),

И век жӧ жаль — дзескӧдам йӧзсӧ (В. Тимин),

Пыраліс и Уклейко. Дӧзми пӧ нин дітшвидзны, видзӧда, бергалан изки моз, со и пыри отсыштны (В. Тимин).

И кывторкӧд тэчасын вот да со кывторъяс вермӧны индыны кутшӧмкӧ пом, результат вылӧ:

— Вот и бур, шойччышт сэсся, бара сымда майшасьӧм тэнад лои, — Октябрина чупнитіс воксӧ бан бокас да петіс (Б. Шахов),

Дыш велӧдчынытӧ, медтӧ эськӧ вӧрӧ дась песла моз сӧмын институтад ветлыны, вот и ӧзтісны морттӧ, мед, колӧкӧ, вермас кӧ, кусӧдчӧ (Г. Юшков),

Сэк пыр жӧ и тыдовтчас, брак али оз ло: ӧти помсӧ кӧ йитам, а мӧдыс сынӧдӧ ӧшъяс — вот тэд и брак (М. Игнатов),

Со и веськалі дзескыдінӧ — енэжыс эз вӧрзьы и му вӧрӧмъяс эз тӧдчыны (В. Тимин).

А ӧд, но ӧд тэчасъяс тӧдчӧдӧны кутшӧмкӧ эскӧдӧмлы, мӧвплы паныд кыв рӧм. Примеръяс:

А ӧд ещӧ медальяс на вайис фронт вывсьыс, тшӧтш и медошкана салдатскӧй медальсӧ — «За отвагу» (Г. Юшков),

Но ӧд он сӧмын асьтӧ тӧд, ӧвтышт кинад быдтор вылӧ’, могӧн на локтӧма татшӧм кузь туй помас, нӧшта торъя могӧн мукӧдсьыс. . . (Г. Юшков).

Но и кывтор тэчас вермӧ пыртӧдны сёрниӧ шензьӧм, дивуйтчӧм рӧмъяс, сідзжӧ веськодьлун, дӧзмӧм рӧмъяс:

— Но и керав, сідзтӧкӧ, понӧльсӧ. Тэ ӧд сӧвтчысьыс! — кывйӧ сетчис Кальӧ Коля, сӧмын эз на вермы дэльӧдчытӧгыс (Г. Юшков).

Сӧмын на тэчас тӧдчӧдӧ керӧм пансьӧм либӧ лыд боксянь урчитӧм:

Ӧшинь сайын сӧмын на югдыштны кӧсйӧ, а кӧзяйка пач вом дорын нин (А. Ульянов),

сӧмын тай — жалитӧм:

Сӧмын тай оз на и быд аддзысьлӧм гажӧд мам сьӧлӧмтӧ (Н. Куратова),

мый тон — эскӧдӧм, ышӧдӧм:

Мый тон и не пастукавны — найӧ сӧмын эз лэдзлыны мӧсъяссӧ вуджны гортладор берегӧ, сэсся лун-лун вуграсьлісны, а кисьмӧм бӧрын вотлісны сэтӧр, льӧм да лежнӧг (В. Напалков).